Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΛΩΛΗΣ, διευθυντής του ψυχιατρικού τμήματος του Σισμανόγλειου Νοσοκομείου
Η οικονομική κρίση βλάπτει σοβαρά την υγεία, μας λέει από το 2008 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Ο Νίτσε, από την άλλη, πως ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό. Τι γίνεται τελικά, η οικονομική κρίση θα μας «σκοτώσει» ψυχολογικά ή θα μας κάνει πιο δυνατούς;
Τα πρώτα συμπεράσματα μας λένε για αύξηση του άγχους κατά 15%, της κατάθλιψης στους οικονομικά πληγέντες 50% και ότι οι αυτοκτονίες για οικονομικούς λόγους διπλασιάστηκαν.
Αύξηση έχουμε επίσης στη χρήση ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ. Τα τηλεφωνικά κέντρα βοήθειας δέχονται 70-80% περισσότερες κλήσεις ημερησίως.
Η ανεργία και η οικονομική ανέχεια αποτελούν σοβαρό στρεσογόνο γεγονός που κινητοποιεί σειρά από αμυντικές διεργασίες. Αρνηση στην αρχή, μετά θυμό, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή. Πόσοι όμως έχουν τα ψυχικά αποθέματα να ολοκληρώσουν τη διαδικασία αυτή; Είναι συχνό κάποιοι να αρνούνται το γεγονός και να συνεχίζουν να δανείζονται με τις πιστωτικές κάρτες για να αποφύγουν το σοκ.
Μερικοί θυμώνουν και είναι έτοιμοι να καταστρέψουν τα πάντα. Αρκετοί διαπραγματεύονται την κατάσταση, προσπαθώντας να ορθοποδήσουν. Πολλοί πέφτουν σε κατάθλιψη και λίγοι αυτοκτονούν.
Οσοι αποδέχονται τα γεγονότα, μαθαίνουν από την κρίση και προσαρμόζονται. Αυτοί είναι οι πιο τυχεροί. Μήπως τελικά είναι οι πιο λίγοι; Και τώρα με τον ερχομό των Χριστουγέννων που οι οικονομικές ανάγκες αυξάνονται, τι θα γίνει;
Η οικονομική κρίση είναι σίγουρα μια δοκιμασία του εγώ μας, της αυτοεκτίμησής μας, των διαφυγών μας. Το «καταναλώνω άρα υπάρχω» φαίνεται αστείο σήμερα.
Σχέσεις κτισμένες στο συμφέρον καταρρέουν. Ξαφνικά διαπιστώνουμε πως οι αληθινοί φίλοι είναι λίγοι ή και ανύπαρκτοι. Οι πολυτελείς διασκεδάσεις και διαφυγές με τα ταξίδια δεν υπάρχουν πια. Πώς τελικά θα γίνουμε πιο δυνατοί από την «καταστροφή», όπως προτείνει ο Νίτσε; Ποιο είναι το μυστικό;
Θα βοηθούσε πολύ να εξιστορήσω ένα περιστατικό που αντιμετώπισα ως ψυχίατρος νοσοκομείου της Αθήνας. Επιμελώς βέβαια θα προσέξω την ανωνυμία του πελάτη μου. Παραθέτω τα λεγόμενα του κυρίου Χ.
«Είμαι 40 ετών, άνεργος, ψάχνω για δουλειά χωρίς αποτέλεσμα. Είμαι πτυχιούχος του Χάρβαρντ και είχα 3 ανώνυμες εταιρείες, περίπου 5 εκατομμύρια ευρώ περιουσία, μια γυναίκα, πρώην μοντέλο, και μια κόρη 10 ετών. Η οικονομική κρίση εξαφάνισε όλες τις εταιρείες, την περιουσία μου, εκκρεμούν αγωγές από τράπεζες, η γυναίκα μου εδώ και 6 μήνες με εγκατέλειψε και βλέπω με δυσκολία την κόρη μου. Στενοχωριέμαι γιατί πριν από 1 μήνα παρ' ότι πήρα 100 χάπια δεν κατάφερα να αυτοκτονήσω. Εάν σε 2 μήνες δεν βρω δουλειά θα πέσω από κάποιο δεκαώροφο κτίριο».
Δουλέψαμε μαζί 2 ώρες. Συμφώνησε ότι δεν φιλοσοφούσε τη ζωή και πως η κινέζικη παροιμία που λέει πως το πιο ισχυρό δέντρο είναι το καλάμι, γιατί λυγίζει αλλά ποτέ δεν ξεριζώνεται από τον άνεμο, του ήταν άγνωστη. Δεν είχε αξιολογήσει σαν σημαντική τη φιλοσοφία του αρχαίου μας πολιτισμού, που είναι η διαφύλαξη του μέτρου και η αποφυγή της ύβρεως. Παραδέχτηκε πως αυτά δεν τα τηρούσε. Ντράπηκε γιατί κυνήγησε και παντρεύτηκε μία από τις «10 ομορφότερες Ελληνίδες» χωρίς να αξιολογήσει επαρκώς την ποιότητα του χαρακτήρα της. Ξαφνιάστηκε με τις αξίες δύο ηλικιωμένων Αμερικανών, που κράτησαν ελάχιστα από τα πολλά εκατομμύρια που κέρδισαν και έδωσαν τα υπόλοιπα σε φιλανθρωπίες. Αλλαξε άποψη για την αξία της ψυχολογίας, την ψυχιατρική μετά τη συνάντησή μας.
Γιατί τελικά «συνάντησα» τον άνθρωπο αυτό στο στενάχωρο χώρο του γραφείου. Γιατί ήθελα να τον «συναντήσω». Αλλωστε η ψυχική γαλήνη και ισορροπία έρχονται κυρίως μέσα από θερμές ανθρώπινες σχέσεις.
Η φιλοσοφία, οι «συναντήσεις» με τον συνάνθρωπο, η αλλαγή του τρόπου σκέψης μας, η ορθή ιεράρχηση των αξιών, η σημασία τελικά τού τι είσαι και όχι του τι έχεις, η συνειδητοποίηση ότι είμαστε όλοι ταξιδιώτες στο ίδιο καράβι και έχουμε ανάγκη την αλληλοβοήθεια είναι η λύση. Αλληλοβοήθεια, ιδίως τις άγιες μέρες που έρχονται. Είναι η πιο συναισθηματική και οικογενειακή γιορτή του χρόνου. Η ζωή στον πλανήτη μας αλλά και όλο το Σύμπαν, λένε οι φυσικοί μας, είναι ένα ενιαίο σύστημα σχέσεων και αλληλεπιδράσεων. Δεν γίνεται εμείς ξαφνικά να θέλουμε να είμαστε απέξω.
Η οικονομική κρίση είναι πρόκληση και μια ευκαιρία για εσωτερικές και κοινωνικές αλλαγές. Ας την εκμεταλλευτούμε θετικά. Ισως για πολλούς από εμάς τα λόγια του Νίτσε να αποδειχτούν προφητικά.
Ισως. Και μακάρι.
ΠΗΓΗ: http://www.enet.gr/